Het zijn spannende tijden voor Shell. Het begon met een spraakmakende aandeelhoudersvergadering op 18 mei 2021. Twee weken later moet het olie- en gasbedrijf bijkomen van een baanbrekende rechterlijke uitspraak. Het hoofdthema is duurzaamheid. Aandeelhouders en milieuactivisten eisen meer ambitie op het gebied van de energietransitie.
Shell en de klimaatdoelen van Parijs
Shell heeft als doel de uitstoot van de gehele productieketen en het gebruik van de producten over dertig jaar terug te brengen naar nul. Het concern wil zich conformeren aan de klimaatdoelen van Parijs. Dit is opmerkelijk. Een paar jaar geleden gaf het concern nog aan dat verduurzaming vooral van de consument moet komen. Zolang de vraag naar olie en gas niet afneemt, zou het zinloos zijn om te investeren in duurzame energiebronnen. “Ik pomp alles op wat ik kan oppompen” stelde Ben van Beurden, topman van Shell, in 2016 bij Nieuwsuur. Een onhandige uitspraak. Beleggers waren het hier niet mee eens en hebben dit duidelijk te kennen gegeven. Het resultaat: Shell moet voor het derde jaar op rij zijn duurzaamheidsdoelstellingen aanpassen.
Klimaatresoluties
Follow This, een activistische beleggersgroep, heeft hierin het voortouw genomen. Sinds 2016 diende de groep vijf klimaatresoluties in tegen het transitiebeleid van Shell. In het begin steunde slechts 2,7% van de aandeelhouders de oproep. In 2020 was het al 14,4%.
De steun verdubbelde in de laatste aandeelhoudersvergadering: 30% stemden voor de resolutie. Voor het eerst steunde ook Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) de resolutie van Follow This. PFZW is het een na grootste pensioenfonds van Nederland. Eerdere steunbetuigingen voor Follow This kwamen van Aegon, Nationale Nederlanden en Achmea.
Gebrek aan ambitie
Duurzame beleggers vinden dat Shell niet snel genoeg schakelt en niet ambitieus genoeg is. Ook zijn er grote vraagtekens over de meetbaarheid van Shell’s plannen. In de duurzaamheidsrapporten wordt geen melding gemaakt van absolute uitstoot-targets.
De plannen van het concern laten zien dat 20% van de koolstofverlaging moet komen uit compensatie. Met name herbebossing en vanaf 2023 CO2-opslag spelen hierbij een belangrijke rol. Dit doet de wenkbrauwen fronsen. Eerst uitstoot produceren en deze dan weer compenseren is symptoombestrijding, geen verduurzaming. Dit ruikt naar greenwashing. (Lees ook: "CO2 opslag, duurzame innovatie of symptoombestrijding")
Ook beleggersvereniging VEB is uiterst kritisch op de transitieplannen van Shell. Toch zullen ze de resolutie van Follow This niet steunen. VEB zal voor Shell’s transitieresolutie stemmen. Echter hebben ze een lijst voorwaarden opgesteld die ze aan hun stem verbinden. Zo eisen ze volledig transparante rapporten over de vooruitgang. Juist een gebrek aan meetbaarheid maakt het op het moment onmogelijk voor duurzame beleggers om te zien hoe ver de plannen gevorderd zijn. Hier is nog veel winst te boeken.
De rapporten moeten onder andere precies uitwijzen hoeveel CO2-reductie Shell verwacht en hoeveel daadwerkelijk gerealiseerd is. Ook geeft Shell aan dat de investeringen in duurzaamheid een rendement van 10% gaan opbrengen. Dat lijkt laag vergeleken met het rendement van 28% in de olie-investeringen. Shell stelt dat het bedrijf de opbrengsten uit deze tak nodig heeft om de verduurzaming te bekostigen. VEB heeft begrip voor de ruimte die Shell nodig heeft om de nieuwe strategie uit te kunnen voeren. Tegelijk geeft de beleggersvereniging aan de ontwikkeling nauwkeurig te gaan volgen. Als Shell niet doet wat het belooft zal VEB hier alsnog consequenties aan verbinden. “The proof of the pudding is in the eating” stelt Armand Kersten van VEB bij BNR-Nieuwsradio. Oftewel: eerst zien, dan geloven.
Macht vs. Kracht
Follow This en PFZW zijn bij lange na niet groot genoeg om Shell tegen te houden. De macht ligt vooralsnog bij de grootaandeelhouders. Maar net als de mug in de slaapkamer hoef je niet per se groot te zijn om toch gehoord te worden. Het gaat om bewustwording. De duurzame belegger laat zich niet meer makkelijk opzijschuiven.
Wat bij Shell gebeurt is geen incident. Oliebedrijf ConocoPhilips werd kortgeleden door aandeelhouders op het matje geroepen. De daar ingediende oproep haalde meteen een meerderheid van 58%. Het bedrijf moet nu zelf met voorstellen komen om uitstoot terug te brengen.
Ook BP ontving een oproep door duurzame beleggers om zich aan de klimaatdoelen van Parijs te houden. Deze haalde 21% van de stemmen.
Hetzelfde gebeurde bij Phillips66 en Equinor.
Het is een trend dat duurzame beleggers zich niet meer tevreden stellen met alleen financieel rendement. Ze stellen eisen met betrekking tot duurzaamheid. Daarbij horen milieu en klimaat, net als sociale componenten en goed ondernemingsbestuur. Onder het laatste punt hoort ook dat een bedrijf luistert naar de zorgen van zijn aandeelhouders.
Een “baanbrekende” uitspraak
De storm rond de aandeelhoudersvergadering van Shell was nog niet gaan liggen en de volgende tsunami diende zich aan.
Op 26 mei 2021 deed de rechtbank in Den Haag een uitspraak in een klimaatzaak tegen Shell. Deze werd aangespannen door o.a. Milieudefensie, Greenpeace Nederland en de Waddenvereniging.
Kort samengevat: Shell moet sneller en meer uitstoot verlagen dan in de huidige plannen staat. De energiemaatschappij heeft daarbij ook de inspanningsverplichting om de uitstoot van zijn klanten en toeleveranciers te verlagen. Een pittige opgave.
Ook het door de rechter opgelegde tijdspad is opmerkelijk. Shell is in hoger beroep gegaan. Deze procedure kan jaren duren. Van de rechter moet Shell echter direct aan de slag en mag niet wachten op de uitkomst van het hoger beroep.
Wereldwijd is dit de eerste zaak die gewonnen werd door milieuorganisaties. Juristen noemen de uitspraak van de rechtbank Den Haag “baanbrekend”. Dit attribuut is zeker van toepassing. Ook omdat de meningen hierover verdeeld zijn.
Normaliter worden bedrijven door de rechter op hun vingers getikt voor het niet naleven van bestaande regelgeving. Dat een rechter één privaat bedrijf aanpakt omdat er te weinig vertrouwen is in het gevoerde beleid m.b.t. resultaten die pas in de toekomst gehaald moeten worden is nieuw.
De vraag is: is dit geen concurrentievervalsing? Shell is een serieuze speler. Op wereldschaal is het bedrijf echter maar voor twee procent van de oliemarkt verantwoordelijk. Andere bedrijven kunnen vooralsnog ongehinderd hun (vervuilende) gang gaan.
Wat als Shell nu de vervuilende bedrijfsonderdelen verkoopt aan een concurrent? Of zich netjes aan alle opgaven houdt maar de consument dan maar voor een andere leverancier kiest? Of Shell verhuist naar een land zonder milieuoplagen?
Het vermoeden is dat dit pas het begin is van een reeks vergelijkbare zaken tegen andere bedrijven.
Het kan niet anders of deze uitspraak heeft impact heeft op de duurzaamheidsagenda. Laadpalen, inzetten op waterstof, duurzame energiebronnen, uitstootreductie bij gaswinning, etc. - alles moet meer en sneller. Shell is gedwongen om de investeringen in fossiele brandstoffen over te hevelen naar duurzame energie.
Met de inspanningsverplichting om deze omslag ook bij zijn klanten en leveranciers te stimuleren krijgt de groene agenda nog een extra boost. Ook de consument zal hierin een cruciale rol moeten spelen. Want zolang we als vanzelfsprekend op vakantie vliegen en in fossiele auto’s rijden verandert niets. Duurzame en vooral betaalbare innovatie zal in een stroomversnelling moeten komen. Aan de ene kant wringt de uitspraak, maar werkt hopelijk wel stimulerend.
De duurzame belegger als motor van de klimaattransitie
Terug naar de aandeelhouders. De recente gebeurtenissen laten zien dat het onderwerp duurzaamheid geen kortstondige hype is, maar het nieuwe normaal. Ook voor beleggers.
Rechtszaken leiden tot meer bewustwording, grotere publiciteit en stroomversnelling. Voor duurzame verandering op bestuurlijk niveau wegen echter financiële en niet-financiële data mee. Hier spelen de beleggers een belangrijke rol. Bovenstaande voorbeelden laten zien dat betrokken aandeelhouderschap leidt tot veranderingen in het bedrijfsbeleid. En tot stabieler rendement.
Bedrijven die niet willen verduurzamen, zullen op de lange termijn de financiële consequenties ervaren.
Intussen zorgen duurzame beleggers voor de nodige impact: door direct te investeren in verantwoorde innovatie en door het afdwingen van de onmisbare koerswijzigingen.
