Deze week verscheen de nieuwste editie van het IPCC-klimaatrapport. Het liegt er niet om. We zijn hard op weg om onze planeet volledig uit te putten en onbewoonbaar te maken. Dit is geen Science-Fiction scenario meer, maar harde realiteit.
Was dit een bioscoop blockbuster, dan was dit het moment voor een superheld om op te staan en ons allemaal voor de ondergang te bewaren. Maar dit is geen film, en één enkele action hero zal niet voldoende zijn. Samenwerking van industrie, bedrijfsleven, overheid en burgers is noodzakelijk. Een groep strijders is al langer onderweg: de duurzame beleggers. Hun rol wordt nog belangrijker.
Wat is het IPCC?
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Een paar honderd klimaatwetenschappers uit 66 landen rapporteren periodiek, eens in de 6 á 8 jaar, over de stand van het klimaat. Het laatste rapport dateerde uit 2013. De IPCC-rapporten vormen de basis voor het klimaatbeleid van regeringen wereldwijd. De volgende klimaattop zal in het najaar van 2021 in Glasgow plaatsvinden.
Het IPCC-rapport is een metastudie. De resultaten van 14.000 internationale klimaatonderzoeken zijn erin verwerkt. De wetenschappers in het panel hebben deze onderzocht om tot een totaalbeeld te komen van de globale stand van zaken.
In het vervolg gingen delegaties uit 130 landen aan de slag met hun beoordeling. De uiteindelijke “summary for policymakers” – de samenvatting voor beleidsmakers - is goedgekeurd en aanvaard door wetenschappers en beleidsmakers.
De belangrijkste conclusies
Het rapport telt duizenden pagina’s. Hier een sterk beknopt uittreksel van de belangrijkste conclusies:
- Het klimaat is opgewarmd door toedoen van de mens. De impact hiervan is te zien over de hele wereld: in onze atmosfeer, de oceanen, de arctische regio’s en alle natuurlijke gebieden.
- De klimaatverandering is ongekend groot. Vele malen groter dan in de duizenden jaren hiervoor. Dit resulteert in weersextremen, zoals we de laatste tijd konden zien. De gebeurtenissen van het moment zijn maar een voorproefje van wat ons, en de generaties na ons te wachten staat.
- In het rapport zijn 5 nieuwe emissiescenario’s uitgewerkt. Alle scenario’s laten zonder uitzondering een stijging van de temperatuur zien tot het jaar 2050. De temperatuur zal nog in deze eeuw 1,5 tot 2 graden stijgen, tenzij we erin slagen de uitstoot van broeikasgassen zeer sterk beperken.
- De verdere opwarming van de aarde gaat leiden tot nog grotere klimaatveranderingen:
- Intensere en frequentere hittegolven
- Meer en vaker zware regen
- Vaker grote droogte
- Meer zware tropische cyclonen
- Verdere afname van de ijslaag op de Noordpool
- Minder sneeuwbedekking
- Afname van de permafrost
- Veel gevolgen van de klimaatverandering zijn niet meer om te keren. Dit geldt vooral voor de veranderingen in de oceanen, de ijskappen en de zeespiegel.
Voor de geïnteresseerden: lees hier de complete “summary for policymakers”.
Duizelingwekkende conclusies. De snelheid waarmee het klimaat veranderd is nog niet eerder voorgekomen. Voor de beeldvorming hieronder een grafiek over de ontwikkeling van de opwarming van de aarde. Het plaatje spreekt voor zichzelf. Nog nooit was de opwarming zo heftig als in de afgelopen jaren.
Valt er nog iets aan te doen?
De wetenschappers zijn het erover eens. Willen we klimaatverandering beperken, dan moeten we:
- De CO2-emissie limiteren
- De CO2-emissie minstens terugbrengen naar netto 0
- De uitstoot van andere broeikasgassen sterk reduceren
Gaan we snel aan de slag met de lage emissiescenario’s, dan zal dat binnen enkele jaren leiden tot waarneembare effecten op de concentraties broeikasgassen. Op een termijn van ongeveer 20 jaar zal het ook effect hebben op de trend in de wereldwijde temperatuur. Over langere perioden geldt dit ook voor andere gevolgen van de klimaatverandering.
Een wereldwijde wake-up call
In het rapport staan in principe geen nieuwe ontdekkingen. Alle 14.000 studies die de basis vormen voor dit rapport, werden eerder al gepubliceerd. Maar tot op heden is de ernst van de situatie nog niet bij iedereen doorgedrongen. Klimaatverandering was tot op heden iets dat ergens in de toekomst tot een probleem gaat worden. Wat deze metastudie laat zien, is dat de toekomst al lang begonnen is en we er middenin zitten.
Consequenties voor Nederland
Een van de belangrijkste consequenties voor Nederland is natuurlijk de stijging van de zeespiegel. Ook deze gaat sneller dan ooit tevoren. De scenario’s laten zien dat de stijging tot eind van het eeuw op meer dan een meter uit kan komen.
Maar hiermee is het nog niet gedaan. Als we er niet in slagen de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, kan de stijging zelfs op twee meter uitkomen en op vijf meter in het jaar 2150. Maar ook nog veel hogere stijgingen zijn niet uitgesloten. Wat dat betekent voor een land dat voor een groot gedeelte onder zeeniveau ligt, hoeven we niet uit te leggen.
Het wordt heel hard werken om Nederland klimaatbestendig te maken. Dit is geen optie, maar een absolute noodzaak. Anders verdwijnt ons land voorgoed van de aardbodem.
Naast de reductie van broeikasemissies moet gewerkt worden aan een groot dijkversterkingsprogramma. Ook bij de inrichting van het land moeten de nieuwste conclusies meegenomen worden. Bij de plekken waar gebouwd gaat worden moet rekening gehouden worden met de ruimte, die water nodig heeft.
Kip en ei
Volgens eurocommissaris Frans Timmermans is het “niet te laat om het tij te keren, maar alleen als we nu daadkrachtig en gezamenlijk optreden”. Het woord gezamenlijk is van cruciaal belang. Niet alleen alle landen, ook binnen de landen moet iedereen aan een strang trekken om het tij te keren. Bedrijfsleven, industrie, politiek en burgers.
Echter lijkt het op dit moment soms op een wedstrijdje navelstaren: alle betrokken partijen kijken naar elkaar en wie het eerst knippert is af. De fossiele industrie wacht op de bereidheid van de burger om over te stappen op duurzame energie en op subsidies van de overheid. De burger wacht op een breder aanbod aan betaalbare mobiliteitsoplossingen voordat de oude diesel-slurper de deur uitgaat. De politiek wil eerst alle kikkers aan bord hebben voordat er harde keuzes gemaakt worden.
Het is een kip-en-ei-verhaal. Alleen komen we in dit geval alleen tot een goed einde als het kip en het ei samenwerken.
Minder emotie, meer actie
Sinds het verschijnen van het rapport lopen de emoties hoog op. Dat is niet zo gek, de schrik zit er goed in. En terecht. Maar paniek helpt niet. Het rapport geeft aan dat we nu in actie moeten komen. En niet alleen in schrikbeelden denken, maar vooral in kansen. Want ja, zelfs nu mogen we optimistisch zijn over de mogelijkheden. Hoe kunnen we dat aanpakken?
Als eerste stap is het belangrijk om rationeel te blijven kijken naar drie cruciale vragen:
- Welke oplossingen zijn er?
- Wat kosten ze?
- Wat leveren ze op?
Nederland is bij uitstek geschikt om een leiderschapsrol op zich te nemen als het om klimaattransitie gaat. We hebben een dijk aan ervaring (pun intended) als het gaat om de ontwikkeling en toepassing van innovatie bij de bescherming van land en burgers.
De belegger in de hoofdrol
Wat is er naast samenwerking en snelle actie nodig om plannen om te kunnen zetten in de praktijk? Geld! De maatregelen zullen miljarden kosten. Echter is dit niets vergeleken met de prijs die we zullen betalen als er niets gebeurt.
Het benodigde kapitaal zal niet alleen opgebracht kunnen worden door de overheid, cq. de belastingbetaler. Beleggers, institutionele maar zeer zeker ook particuliere, krijgen een hoofdrol. Hoe bewuster de keuzes in de beleggingsstrategie, hoe groter het effect.
De verantwoorde belegger heeft de keuze tussen duurzame fondsen, ETF’s of het zelf samenstellen van een duurzaam aandelenportefeuille.
Maar ook – of juist - impact beleggen is nu belangrijker dan ooit tevoren. Impact beleggen is het investeren in bedrijven, organisaties of projecten met een meetbare positieve bijdrage aan milieu en klimaat. Het is de groenste vorm van duurzaam beleggen. De focus ligt niet op hoe een bedrijf presteert vergeleken met de sector, maar juist op de concrete bijdrage voor onze leefomgeving.
De kracht van en – en - en
We zijn snel geneigd om te denken in tegenstellingen. Moet de duurzame belegger dan maar genoegen nemen met minder rendement als het goed is voor het klimaat? Zeker niet! Het is al lang bewezen, dat juist verantwoord beleggen een hoger rendement oplevert bij een lager risico. We hebben hier al eerder over geschreven.
Ook vóór het heldere IPCC-rapport was al duidelijk dat duurzaam beleggen hard onderweg is de nieuwe standaard te worden. Deze ontwikkeling zal nu alleen nog maar sneller gaan.
Het is al lang geen vraag meer of er een keuze gemaakt moet worden tussen economische zekerheid of een leefbare wereld. Het is en – en - en: Én innovatieve bedrijven helpen aan de benodigde geldmiddelen, én beleggen met hoger rendement en meer zekerheid, én meer kansen voor de toekomstige generaties op een leefbare wereld.
