In het derde en laatste deel van het IPCC klimaatrapport was een belangrijke rol weggelegd voor de financiële sector. Om de klimaatdoelen van 2030 te halen is geld nodig, veel geld. Hoewel de financiële sector sinds 2015 duurzaam investeren en beleggen heeft omarmd is er meer nodig. Volgens de wetenschappers dient 3 tot 6 keer zoveel geld beschikbaar te komen voor investeringen in verduurzaming. Gelukkig gaat duurzaam beleggen en investeren gepaard met een aantrekkelijk rendement. Maar hoe wordt iedereen zich daarvan bewust?
Het IPCC-rapport
Deze week verscheen het derde rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. In dit rapport is voor het eerst sinds het Akkoord van Parijs van 2015 een belangrijk hoofdstuk over investeringen en financiën opgenomen. Dit is een mijlpaal. Voor het eerst wordt de sleutelrol van de financiële sector in kaart gebracht en de investeringsstromen naar klimaatdoelen benoemd.
Om de ongeveer 7 jaar brengt het IPCC, het klimaatpanel van de VN, een reeks rapporten uit. Deze 6e cyclus kent drie delen. Het eerste deel van augustus 2021 ging over de natuurwetenschappelijke basis van de opwarming. De conclusies logen er niet om: de huidige opwarming en de snelheid waarmee de situatie verslechterd is in duizenden jaren niet voorgekomen. Ook werd de rol van de mens op klimaatverandering onomstotelijk vastgesteld.
Eerder dit jaar verscheen het tweede deel. Hierin werden de gevolgen van de klimaatverandering geïllustreerd. De huidige situatie is ernstiger dan gedacht en de impact ervan is overal te voelen. De overstromingen in ons eigen land afgelopen zomer waren maar één van de duizenden voorbeelden van de ernst van de situatie.
In het derde en laatste deel van deze reeks gaat het om de oplossingen om klimaatverandering tegen te gaan. Op de ruim 3500 pagina’s beschrijven de 278 wetenschappers uit 65 landen de mogelijkheden voor transitie en mitigatie. Daarbij gaat het onder meer om kosten en kostenontwikkeling van hernieuwbare energie, energieopslag, het afvangen van CO2 en kernenergie.
De samenvatting van het rapport is woord voor woord goedgekeurd door regeringen en vormt de basis voor klimaatbeleid.
Klimaat gerelateerde financiële risico’s
Een van de focuspunten in het rapport gaat over klimaatfinanciering en de financiële risico’s die voortvloeien uit de fysieke effecten van klimaatverandering. Als grote delen van onze planeet geteisterd worden door natuurrampen als overstromingen en bosbranden, of zelfs onbewoonbaar worden heeft dat gigantische gevolgen: de wereldwijde voedselvoorziening komt in gevaar, productieketens komen stil te vallen, inkomsten uit toerisme waarvan vele landen in grote mate afhankelijk zijn drogen op en een grote stroom klimaatvluchtelingen om maar een paar voorbeelden te noemen.
Klimaat-gerelateerde, financiële risico’s blijven sterk onderschat, ofschoon het bewustzijn hierover wel toeneemt. Beleggers, centrale banken en financiële toezichthouders zorgen voor een groter bewustzijn van klimaatrisico’s. Dit kan de ontwikkeling en uitvoering van het klimaatbeleid ondersteunen.
Financiële toezichthouders en instellingen hebben gereageerd met regelgevende en vrijwillige initiatieven om risico’s te beoordelen en aan te pakken. Binnen de EU zijn de groene taxonomie en de SFDR regelgeving en de richtlijn m.b.t. duurzaamheidsrapportage (CSRD) voorbeelden ervan.
Noodzaak van klimaatfinanciering
In het IPCC rapport wordt ook stilgestaan bij de impact van de corona-pandemie. Tijdens deze ongekende crisis was overheidsfinanciering vooral gericht op het dempen van de economische klap. Nu sommige delen van de wereld (tenminste tijdelijk) weer op adem komen, ligt er een enorme kans om klimaat een centrale rol te geven in de herstelinvesteringen. Door de noodzakelijke klimaattransitie te combineren met de herstelinvesteringen in banen en infrastructuur kunnen we beter economisch en ecologisch overleven.
Het IPCC rapport werd afgerond vóór het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. De gevolgen hiervan zijn daarom niet opgenomen in het onderzoek. De enorme impact is desalniettemin ook voor niet-wetenschappers duidelijk: los van de opwarming van de aarde moet de transitie naar hernieuwbare energiebronnen versnellen. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en grondstoffen uit landen met een meer dan twijfelachtige kijk op normen en waarden is geen optie meer.
Ontwikkelingen sinds het Akkoord van Parijs
Vóór het Akkoord van Parijs waren maar weinig financiële professionals en toezichthouders bekend met klimaatverandering en de rol die voor hun is weggelegd. Vandaag wordt klimaatverandering erkend als een strategische prioriteit in de meeste financiële instellingen. De stroom aan financiële middelen richting klimaatgerichte actie is toegenomen, maar nog niet voldoende. De ingezette middelen bereiken niet altijd hun doel. De enorme versnelling in beleidsinitiatieven in de publieke en particuliere sector hebben slechts beperkt effect gehad.
Een van de redenen is een coördinatieprobleem. Er is een veelheid aan evenwichten die in stand gehouden moeten worden. Teveel aandacht aan een aspect van de klimaattransitie kan vooruitgang aan de andere kant juist weer afremmen. Een voorbeeld is de ondergrondse opslag van CO2, die mogelijk weer middelen onttrekt aan de verduurzaming van bedrijven.
Sommige beleggers wachten daarom liever met bewegen totdat ze een duidelijk signaal ontvangen. De stelling in het IPCC rapport is dat hier een taak weggelegd is voor overheden over de hele wereld. Daarbij valt te denken aan een statement vergelijkbaar met de “Whatever it takes” verklaring van de Europese Centrale Bank tijdens de financiële crisis van 2011 – 2012.
De impact van ESG-beleggen
Hoewel het opschalen van klimaatfinanciering een uitdaging blijft, zijn beleggingen met inachtneming van bredere duurzaamheidscriteria toegenomen. Zoals de schrijvers van het IPCC vaststellen wordt ESG-integratie in duurzaam beleggen meer en meer de standaard in de financiële sector.
De United Nations Principle for Responsible Investment (UN PRI) is inmiddels door meer dan 3000 instellingen ondertekend. Deze zijn goed voor meer dan 100 biljoen US Dollars aan beheerd vermogen. En de Global Sustainable Investment Alliance stelde in 2018 vast dat duurzame investeringen in vijf grote ontwikkelde economieën groeide met 34% in twee jaar tijd.
Het toepassen van uitsluitingscriteria en ESG-integratie waren de meest gebruikte strategieën. Met meer dan 35 biljoen US Dollars waren deze twee strategieën goed voor twee derde van de beoordeelde duurzame beleggingen. Best-in-class screening en thema-beleggen groeiden aanzienlijk en kwamen samen op 6% van de duurzame beleggingen.
Een andere belangrijke benadering bleek aandeelhoudersactivisme. Betrokkenheid bij een bedrijf is intussen goed ingeburgerd en groeide tot bijna 10 biljoen US Dollars.
Er is een groeiende behoefte aan een robuustere beoordeling van ESG-scores. Hogere standaardisatie en het meetbaar maken van de impact op de aanpak van klimaatverandering is noodzakelijk. Er is nog werk aan de winkel om ESG-scores kwalitatief te verbeteren en objectief vergelijkbaar te maken. Gezien de implementatie van verplichte impactrapportages vanaf volgend jaar is er een algemene behoefte aan uitgebreidere ESG-informatie op bedrijfsniveau.
Tegelijkertijd toont onderzoek aan dat er een groeiende business case is voor ESG-beleggen. Er zijn steeds meer wetenschappelijke aanwijzingen dat de adoptie van ESG en SDG (Sustainable Development Goals) geen afbreuk doet aan de financiële prestaties van bedrijven én zelfs een positieve impact hebben op het aandelenrendement. Verder wijst onderzoek op de relatie tussen ESG-criteria en economische duurzaamheid van een bedrijf. De angst van beleggers dat duurzame financieringsinitiatieven de prestaties van hun beleggingsportefeuilles negatief beïnvloeden wordt daarmee tegengesproken.
Ook is er steeds meer bewijs voor een bredere positieve impact van duurzaam beleggen voor het klimaat. Maatschappelijk verantwoorde bedrijfsactiviteiten en investeringen op het gebied van milieu bleken winstgevend te zijn – en daardoor goed voor het rendement van beleggers. Deze factoren kunnen bijdragen aan een toenemende trend van duurzame en groene beleggingen.
