Het aantal mensen dat sterft als gevolg van gewapende conflicten neemt de laatste jaren weer toe. In 2022 stierven volgens een artikel in het FD (gebaseerd op de Global Conflict Tracker) de meeste mensen als gevolg van een gewapend een conflict sinds 1994. De oorlog in de Oekraïne zorgt voor een stijging en in Afrika zijn diverse conflicten met veel doden tot gevolg. Sinds enkele weken is ook het conflict tussen Israël en Hamas geëscaleerd. Hoewel de meeste grote bedrijven niet direct hun resultaat zien verslechteren, als gevolg van een gewapend conflict, reageren de beurskoersen toch vaak heftig op de dreiging of uitbraak van een oorlog of een terroristische aanslag. In deze blog onderzoeken we de relatie tussen geweld en de beurs om te begrijpen ze met elkaar verweven zijn en welke lessen beleggers hieruit kunnen trekken.
Waarom heeft geweld invloed op de koersen?
Oorlogen en terroristische aanslagen brengen onzekerheid met zich mee. Beleggers houden niet van onzekerheid. Hoe meer landen bij de oorlog betrokken zijn en hoe langer die duurt, des te groter is de mogelijke schade. Natuurlijk vooral humanitair, maar ook economisch. De prijs van beleggingen hangt af van de risicopremie, de vergoeding die beleggers willen hebben om risico te lopen, waardoor de oorlog meestal leidt tot een koersdaling.
Anders gezegd kan een belegger besluiten dat hij de risico’s die gepaard gaan met de oorlog niet wil lopen en zijn aandelen verkoopt. Als veel beleggers tegelijkertijd willen verkopen, dalen de prijzen. Het vrijkomende geld investeren ze vervolgens in beleggingen die ze als minder risicovol beschouwen zoals Amerikaanse staatsobligaties, goud en Japanse Yens.
Wat kunnen we leren van de historie?
Zoals hierbij al aangegeven is de invloed van geweld op de koersen afhankelijk van de omvang van het geweld, de duur van het geweld en eventuele impact op de productie van grondstoffen. Uit onderzoek naar de impact van geweld op de beurs, blijkt dat vooral de dreiging van een oorlog leidt tot een daling van de koersen. Vaak herstelden de koersen wanneer de oorlog daadwerkelijk begon. Verder was in het verleden de invloed van het conflict op de aanvoer van olie van belang. De wereldeconomie draaide jarenlang op de aanvoer van olie, die veelal werd geleverd door de landen in het Midden-Oosten en gebruikt door het Westen. Oorlogen waarbij een betrokkenheid was met het Midden-Oosten hadden veel meer invloed op de financiële markten, dan waar die betrokkenheid niet was.
Wereldeconomie is minder afhankelijk van olie uit het Midden-Oosten
Vandaag de dag zijn de belangrijkste beursgenoteerde bedrijven veel minder afhankelijk van olie. Waar in de jaren ’70 de energiebedrijven en productiebedrijven de zwaarste weging hadden, is die rol momenteel weggelegd voor IT-bedrijven. Daarnaast heeft de Verenigde Staten geïnvesteerd in eigen productie van olie en gas, waardoor de afhankelijkheid van olie uit het Midden-Oosten veel minder is geworden. Daarom is er maar een beperkte invloed van de oorlogen in Oekraïne en het geweld in Israël op de wereldwijde financiële markten. Natuurlijk is de impact op de lokale economie en de financiële markten wel veel groter, evenals het enorme menselijk leed.
Na de eerste schrikreactie herstellen effectenmarkten
Zoals gezegd reageren beleggers in eerste instantie geschokt op een oorlog of terroristische aanslag. In vrijwel alle historische voorbeelden herstellen de markten vervolgens weer. Beleggers hebben dan een inschatting gemaakt van de lange termijn impact en die blijkt vaak beperkt te zijn. Die gevallen waarbij de markten enkele maanden later nog steeds lager stonden, hadden meer te maken met het algemene sentiment dan met het geweld in de wereld. Veel mensen denken dat de markten langdurig daalden na de terroristische aanslagen van 9/11 in 2001. De markten daalden inderdaad ruim 11% in de 11 dagen na de aanslagen, maar 31 dagen later waren de markten weer hersteld. Vervolgens werd de dalende trend die al in 2000 was ingezet weer hervat. Die langdurige daling kwam echter vooral door het leeglopen van de dot-com bubbel.
Hoe beïnvloedt de Palestijns-Israëlische oorlog de aandelenmarkt?
Tot nu toe zijn de reacties van de financiële markten beperkt. In eerste instantie daalde de rente op staatsobligaties zoals je mag verwachten. Maar binnen 2 weken na de eerste aanval stond de Amerikaanse rente op een nieuwe recordhoogte. Opvallend was dat de aandelen in Westerse landen juist stegen. Analisten geven als verklaring dat de daling van de rente meer invloed had dan de onrust in Israël. De olieprijs is in een aantal stappen gestegen, maar was in de dagen voor de eerste aanslag juist fors gedaald. Per saldo bevindt de olieprijs zich nog iets onder het niveau van voor de daling.
Ondanks dat de gevolgen voor de beurzen tot nu toe beperkt zijn is het te hopen dat er snel een oplossing komt in het conflict. Voor de beurzen omdat er dan geen risico is op verdere escalaties. Maar vooral omdat dan verder leed wordt bespaard. In oorlogen en gewapende conflicten zijn alleen verliezers.
Beginnen met beleggen ondanks de onzekerheid?
Het timen van het perfecte instapmoment is een onmogelijke taak. Normaal gesproken herstellen de beurzen na een eerste daling bij het uitbreken van een gewapend conflict. Maar bij verdere escalatie van het conflict kan de beurs natuurlijk ook nog verder dalen. Daarbij geldt des te hoger het risico, des te lager de koers en des te interessanter het instapmoment. Maar dat is natuurlijk altijd achteraf. De hoofdvraag voor de beleggers is of het verwachte rendement bij de huidige koersen aantrekkelijk genoeg is om het risico te accepteren. Ook als de koersen nog verder dalen, zal het rendement er op lange termijn uitkomen.
Als je aanvullende vragen hebt over de invloed van de huidige marktomstandigheden op je beleggingen, dan kun je natuurlijk altijd even direct contact met ons opnemen via de app, e-mail of telefoon.
