Wat is rente en waar heeft het invloed op?

Rente, ook wel interest genoemd, is de vergoeding voor het uitlenen van geld, die betaald wordt door de lener en ontvangen door de uitlener. Het betreft vrijwel altijd een percentage van het geleende bedrag. Hierdoor betaal je uiteindelijk meer terug dan het oorspronkelijke geleende bedrag. Een bekend voorbeeld van rente is de vergoeding die consumenten ontvangen op hun spaarrekening, ook wel bekend als rentevergoeding. Deze rente dient als compensatie voor inflatie en het risico dat het geleende bedrag niet volledig wordt terugbetaald. Over het algemeen geldt dat hoe langer je geld vaststaat, hoe hoger het rentepercentage zal zijn.

Verschillende soorten rentes

Naast de spaarrente zijn er verschillende andere rentes waarmee mensen in aanraking komen. De beleidsrente, vastgesteld door de Europese Centrale Bank (ECB), is een voorbeeld hiervan. Op hypotheekleningen voor woningen betaalt men hypotheekrente, terwijl de kapitaalmarktrente is afgeleid van de rente op obligaties. De meeste rentetarieven komen tot stand door vraag en aanbod. Bij een grotere vraag naar geld verhoogt een bank doorgaans de rente, terwijl er weinig noodzaak is om de rente te verhogen wanneer klanten grote bedragen op spaarrekeningen stallen.

Rente en obligaties

Obligaties zijn verhandelbare leningen die worden uitgegeven door overheden en bedrijven. Op obligaties wordt rente betaald, waarbij de hoogte wordt bepaald door de actuele marktrente, looptijd en het kredietrisico van de uitgevende instelling. Na uitgifte kan de obligatie dagelijks verhandeld worden. De koers wordt beïnvloed door vraag en aanbod. Bij een interessante rente biedt een koper een hogere prijs, wat effectief resulteert in een lager rendement op de obligatie. De formule voor de invloed van renteverandering op de koers van een obligatie is:

Koersverandering = - rentebeweging x duration van de obligatie

Hierbij is duration het gewogen gemiddelde van de looptijd van de kasstromen van de obligatie. Met de kasstromen bedoelen we de rentebetalingen en de aflossing.

Rentetermijnpremie

Het verschil tussen rentetarieven op kortlopende en langlopende obligaties wordt termijnpremie genoemd. Deze premie wordt beïnvloed door verwachtingen omtrent toekomstige rentetarieven. Een positieve termijnpremie resulteert in hogere rendementen op langlopende obligaties omdat beleggers verwachten  dat de rente in de toekomst stijgt. Bij een negatieve termijnpremie is de rente op korte obligaties hoger dan op langer lopende obligaties. Blijkbaar verwachten beleggers dat de rente zal dalen. Een reden hiervoor kan zijn dat de centrale bank de rente heeft verhoogd en in de toekomst weer zal verlagen. In 2023 was de termijnpremie negatief.

Rente als instrument om inflatie te beheersen

Het rentepercentage heeft aanzienlijke invloed op de economie en de beurs. Een hoog rentepercentage moedigt sparen aan en beperkt uitgaven, terwijl een laag rentepercentage consumenten en bedrijven stimuleert om meer uit te geven. Centrale banken gebruiken rente als instrument om inflatie te beheersen. Een renteverhoging maakt lenen duurder, wat een remmend effect heeft op de economie, terwijl een verlaging de koopkracht kan stimuleren en inflatie kan verhogen.